Gepersonaliseerde aanpak voor slaapproblemen

Steeds meer mensen kampen met slaapproblemen. Zo rapporteert een kwart tot een derde van de volwassen Nederlanders slaapproblemen (Verbeek & van de Laar, 2010). Bij neurocare besteden wij tijdens de intakeprocedure veel aandacht aan slaap. Via de onderstaande blog leest u hoe wij de slaap(kwaliteit) van onze cliënten onderzoeken. Daarbij geven we inzicht in enkele behandelmogelijkheden bij slaapproblemen.

Regelmatig hangen slaapproblemen samen met problemen in de geestelijke gezondheid, medische aandoeningen en pijn. Inmiddels is veel bekend over de relatie tussen slaap en psychische problemen. Zo komen slaapproblemen en -stoornissen geregeld voor bij mensen die last hebben van depressie, angststoornissen, ADHD en verslaving. Soms blijken psychische behandelingen ook niet aan te slaan als de slaapproblemen niet verholpen zijn (Meir, 2009). Slaapproblemen zijn dus vaak een in stand houdende factor van psychische klachten.

Positieve veranderingen op andere gebieden

Slapeloosheid of overmatige vermoeidheid kunnen in veel gevallen worden verbeterd met een paar eenvoudige veranderingen in de levensstijl. Dit leidt veelal ook tot positieve veranderingen op andere gebieden van de gezondheid. Slaap houdt namelijk sterk verband met zowel fysiek als mentaal functioneren.

Binnen neurocare Clinics wordt tijdens de intakeprocedure aandacht besteed aan slaap, ook als een cliënt problemen op dit gebied niet direct benoemt. Zo stellen wij tijdens de anamnese gerichte vragen over het slaappatroon, de beleving van de slaapkwaliteit en de eventuele aanwezigheid van slaapproblemen of -stoornissen in de directe familie. Aan het eind van de intake krijgt de cliënt twee slaapvragenlijsten mee om thuis in te vullen en wordt de slaap een week geobjectiveerd middels een slaaphorloge.

De vragenlijsten die tijdens de intake bij neurocare worden gebruikt zijn de Holland Sleep Disorder Questionnaire (HSDQ) en de Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI). Daarbij krijgen onze cliënten een Philips (Actiwatch) of Condor (ActTrust) slaaphorloge overhandigd, die zij een week dragen.

PSQI vragenlijst

De Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI) is een vragenlijst waarbij cliënten de eigen gerapporteerde slaapkwaliteit in kaart brengen. De vragen hebben betrekking tot inslaapproblemen, aanwezigheid van doorslaapproblemen, de subjectieve slaap kwaliteit, gebruik van slaapmedicatie en functioneren overdag. Daarnaast zijn er vijf vragen die een eventuele bedpartner invult.

HSDQ vragenlijst

De Holland Sleep Disorders Questionnaire (HSDQ) is een screenende vragenlijst die meet of er mogelijk sprake is van een slaapstoornis.

Slaapstoornissen die met de HSDQ onderscheiden worden zijn:

• Insomnie (slapeloosheid)
• Parasomnie (ongewoon slaapgedrag, zoals slaapwandelen of nachtmerries)
• Circadiane ritmestoornissen (CRSD; stoornissen in het slaap-waakritme)
• Hypersomnolentie (overmatige slaperigheid)
• Bewegingsdrang of ongewilde beweging in de benen (RLS-LMS)
• Slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen (SBD)

Slaaphorloe

Om een goed beeld van de slaap te krijgen vragen wij onze cliënten om een week lang een slaaphorloge te dragen. Dit horloge geeft een objectieve meting van de slaap en de slaapkwaliteit.
De horloges meten daarbij de hoeveelheid blootstelling aan (blauw) licht, de lichaamstemperatuur en de bewegingen van de cliënt. Uit het rapport komt informatie naar voren betreffende de structuur in slaaptijden, de inslaaptijd, de hoeveelheid ontwakingen per nacht, het activiteitsniveau en de slaapefficiëntie.

Gedragsverandering en slaaphygiëne

Aan de hand van de gegevens, verkregen via de verschillende meetinstrumenten, wordt gekeken hoe de slaap positief kan worden beïnvloed. Dit wordt verwerkt in het persoonlijke behandelplan.
Er zijn veel duurzame gedragsveranderingen die cliënten in hun dagelijkse routine kunnen aanbrengen om de kwaliteit van de slaap te verbeteren. Zo kunnen gerichte slaaphygiëne adviezen, waarbij wordt geholpen bij het creëren van goede omstandigheden om te slapen, een positief effect hebben. Bijvoorbeeld door regelmatige bedtijden aan te houden en te zorgen voor voldoende beweging gedurende de dag.

Hulpverlening

Wanneer cliënten zich aanmelden voor hulpverlening bij psychische klachten, wordt binnen neurocare Clinics altijd aandacht besteed aan slaap ter ondersteuning van het behandeltraject. Wanneer er sprake blijkt van een slaapstoornis wordt gekeken welke behandeling hier passend bij kan zijn.

Volgens de Europese Richtlijn voor diagnostiek en behandeling van insomnie is cognitieve gedragstherapie de eerste keuze behandeling bij slaapproblemen. Mocht dit onvoldoende effect hebben dan moet volgens de richtlijn medicatie overwogen worden. Slaapmedicatie kan echter vervelende bijwerkingen hebben en sommigen hebben bovendien een verslavende werking.

Wanneer er sprake blijkt van een slaapstoornis waar medische hulpverlening voor noodzakelijk is (bijvoorbeeld slaapapneu of parasomnieën) of wanneer het  moeilijk is om slaaphygiëne structureel aan te pakken, zal met de cliënt altijd overlegd worden of er een doorverwijzing naar een slaapcentrum nodig is.

Neurofeedback bij ADHD, ADD en slaapproblemen

Ook kan neurofeedback in sommige gevallen uitkomst bieden. Neurofeedback is een bewezen effectieve methode in de behandeling van ADHD, ADD en slaapproblemen, waarbij training van de hersenen de symptomen van ADHD, ADD en slapeloosheid kan verminderen. Studies tonen aan dat neurofeedback, mits correct toegepast en volgens wetenschappelijk bewezen protocollen, in 75% van de gevallen effectief is (Arns et. al. 2012). Neurofeedback kan ook toegepast worden in combinatie met CGT. Voorafgaand aan de behandeling met neurofeedback vindt er een analyse van het QEEG plaats. Op basis hiervan wordt een persoonlijk neurofeedback behandelprotocol gemaakt.

Als neurocare Clinics bieden we gepersonaliseerde behandelingen voor ADHD, slaapproblemen, depressie en dwangklachten/OCS (Obsessieve Compulsieve Stoornis). Op dit gebied hanteren we alleen de nieuwste, op wetenschappelijk onderzoek gebaseerde technieken. Neurofeedback wordt gebruikt in de behandeling van ADHD en hersenstimulatie (rTMS) voor het behandelen van depressie en dwangklachten/OCS, waarbij uitsluitend gewerkt wordt met wetenschappelijk onderbouwde protocollen.

Meer informatie over behandelmogelijkheden

Mocht u meer willen weten over onze behandelmogelijkheden of bent u een professional en overweegt u een verwijzing? Neem dan gerust contact op met een van onze vestigingen, wij geven u graag meer informatie.

Op de website van Brainclinics vindt u meer wetenschappelijke informatie over slaapproblemen, ook kunt hier materiaal downloaden zoals de PSQI en een richtlijn voor slaaptijden. Op onze eigen website leest u meer over slaap hygiëne tips.

Verbeek, I., & van de Laar , M. (2010). Verbeter je slaap. Houten, Nederland: Bohn Stafleu van Loghum.

Meir, H. K.. (2010). Atlas of clinical sleep medicine. Philadelphia, America: Saunders Elsevier.